गुणस्तरहीन नुनको प्रयोगले स्वास्थ्य सम्बन्धी चिन्ता, नियमित परीक्षण प्रक्रिया अपनाउनुपर्ने

काठमाण्डौ । नुन (सोडियम क्लोराइड) हाम्रो शरीरको लागि अत्यावश्यक खनिज हो। यसले शरीरमा पानीको सन्तुलन कायम राख्न, स्नायु र मांसपेशीहरूको कार्यलाई समर्थन गर्न, र रक्तचाप नियन्त्रण गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। नुनको सेवनले शरीरमा सोडियमको आपूर्ति गर्छ, जसले कोषिकाहरूमा पोषक तत्वहरूको अवशोषणमा मद्दत पुर्‍याउँछ।

तर, नुनको अत्यधिक सेवनले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्न सक्छ। धेरै नुन खानु उच्च रक्तचाप, मुटु रोग, मिर्गौलाको समस्या, र हड्डी सम्बन्धी समस्याहरूको जोखिम बढाउँछ। विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार, अत्यधिक नुनको सेवनका कारण वार्षिक रूपमा झण्डै ३५ लाख मानिसको अल्पायुमै मृत्यु हुने गरेको छ।

नेपालमा बिक्री हुने नुनको गुणस्तर र स्वास्थ्य सम्बन्धी चिन्ताहरू उठिरहेका छन्। केही रिपोर्टहरूमा नुनमा आवश्यक आयोडिनको मात्रा पर्याप्त नभएको वा नुनको शुद्धतामा कमी भएको उल्लेख गरिएको छ। आयोडिनको कमीले थाइराइड ग्रन्थिसम्बन्धी समस्या, मानसिक विकासमा अवरोध, र अन्य स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ।

नुनको गुणस्तर र आयोडिनको मात्राको निगरानी गर्ने जिम्मेवारी सम्बन्धित सरकारी निकायहरूको हो। तर, यस्ता समस्याहरूको समाधानमा निगरानी निकायहरूको मौनता र क्रियाशीलताको कमीले उपभोक्ताहरूको स्वास्थ्यमा जोखिम बढाएको छ। यस विषयमा सम्बन्धित निकायहरूले सक्रियता देखाई नुनको गुणस्तर सुनिश्चित गर्न आवश्यक छ।

सरकारी निकायको मौनता ?

नेपाल सरकारका सम्बन्धित निकाय, जस्तै खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभाग (DFTQC) र अन्य नियामक निकायहरूले नुनको गुणस्तर सुनिश्चित गर्न जिम्मेवार मानिन्छन्। तर, यस्ता विषयमा देखिएको मौनता र क्रियाशीलताको कमीले उपभोक्ताहरूलाई असुरक्षित नुन उपभोग गर्न बाध्य बनाएको छ।

विशेषज्ञहरूका अनुसार, गुणस्तरहीन नुन बजारमा प्रवेश गर्नु नियामक निकायहरूकै कमजोरी हो। बजारमा उपलब्ध नुनको नमूना परीक्षण र आयोडिनको मात्रा निर्धारण गर्ने नियमित प्रक्रिया नभएकाले यस्तो समस्या थप जटिल बनेको छ।